Mozambik’in eski maliye bakanı, 2016 yılında ortaya çıkan “ton balığı tahvili” skandalıyla ilgili olarak ABD’de yargılanıyor.
Ülkenin 2005-2015 yılları arasında maliye bakanı olarak görev yapan Manuel Chang, savcıların daha sonra yağmalandığını söylediği büyük kredileri ülkesine gizlice vermek için rüşvet almakla suçlanıyor.
Rüşvet, dolandırıcılık ve kara para aklama
Krediler bir ton balığı avlama gemisi filosu satın almak için verilmişti ancak krediler battı ve hükümetin 2016 yılında 2 milyar dolarlık “gizli borcu” ortaya çıkınca Mozambik mali krize sürüklendi.
Savcılar, kredilerin büyük bir kısmının bankacılara ve hükümet yetkililerine rüşvet ve komisyon olarak gittiğini, bunların arasında Chang’e verilen 7 milyon doların da bulunduğunu söylüyor.
ABD Yardımcı Savcısı Peter Cooch, bu hafta Brooklyn’deki federal mahkemede yaptığı açılış konuşmasında, Chang’in “rüşvet, dolandırıcılık ve kara para aklama yoluyla kendini zenginleştirmek için yetkisini kötüye kullandığını” söyledi.
Change, suçlamaları reddetti.
Savunma avukatı Adam Ford, jüri üyelerine Chang’in Mozambik’in kredileri geri ödeyeceğine dair garanti vermesi karşılığında rüşvet almayı kabul ettiğine veya tek bir kuruş aldığına dair bir kanıt olmadığını söyledi.
Ford Salı günü yaptığı açıklamada, “Bakan Chang bu garantileri imzalıyor çünkü hükümeti ondan bunu istiyor.” dedi.
Mali kriz
Skandal, ülke ekonomisi üzerinde sismik bir etki yarattı; uzmanlar, bunun Mozambik’e yaklaşık 11 milyar dolara veya mevcut GSYİH’sinin yaklaşık yüzde 60’ına mal olabileceğini tahmin ediyor.
Dünya Bankası’na göre, 2 milyar dolarlık borcun ortaya çıkmasından önce Mozambik, yirmi yıl boyunca dünyanın en hızlı büyüyen 10 ekonomisi arasında yer alıyordu.
Skandal ortaya çıktıktan sonra büyüme durgunlaştı, para birimi değer kaybetti, enflasyon arttı ve yabancı yatırımcılar güvenini kaybetti. Uluslararası Para Fonu (IMF) ülkeye olan desteğini geri çekti.
Dünya Bankası’na göre Mozambik, geçen yıl itibarıyla kişi başına düşen GSYİH’nın en düşük olduğu 10 ülke arasında yer alıyor.
Skandalın ardından
Mozambik hükümeti, borcun bir kısmını ödemek amacıyla alacaklılarla mahkeme dışı anlaşmalara vardı.
Dünya Bankası’na göre, geçen yıl İsviçre merkezli bankacılık devinin yaklaşık 522 milyon dolarlık orijinal kredilerini karşılamak için Credit Suisse’e nakit ve yerel para birimi tahvilleri olarak 142 milyon dolar geri ödedi. Mozambik ayrıca yakın zamanda Rusya’nın VTB Bank ve Portekiz’in BCP Bank ile 220 milyon dolarlık bir anlaşmaya vardı.
Skandal, Afrika ve Avrupa’nın yanı sıra ABD’de de dava açılmasına yol açtı
Mozambik’te skandal nedeniyle en az 10 kişi suçlu bulunarak hapse mahkum edildi. Bunlar arasında eski Mozambik Devlet Başkanı Armando Guebuza’nın oğlu Ndambi Guebuza da yer alıyor.
Güney Afrika mahkemeleri, Mozambik hükümetinin Chang’in orada yargılanması yönündeki girişimlerini reddetti. Bazı Mozambikli aktivistler, onun anavatanında çok hoşgörülü davranılacağını ve bunun yerine ABD’ye gönderilmesi gerektiğini savundu.
ABD’deki ceza davaları karışık sonuçlar verdi. Pearse ve diğer iki İngiliz bankacı suçunu kabul etti, ancak 2019’da jüri, Lübnanlı bir gemi inşa şirketi yöneticisi olan başka bir sanık Jean Boustani’yi beraat ettirdi.
Diğer üç sanık ABD’de gözaltında değil. Biri başka bir Lübnanlı gemi inşa yöneticisi. Diğer ikisi Mozambikli eski yetkililer.
Chang, ABD iddianamesi kamuoyuna açıklanmadan kısa bir süre önce, 2018’in sonlarında Johannesburg’un ana uluslararası havaalanında tutuklandı. Güney Afrika’dan iadeye karşı yıllarca mücadele ettikten sonra, geçen yıl ABD’ye getirildi.
Avukatları davanın düşürülmesini sağlamaya çalıştı. Argümanları arasında şunlar vardı: savcıların ABD menkul kıymetler yasasının kapsamını aştığı ve Chang’in eski bir yabancı yetkili olarak kovuşturmadan muaf olduğu.
ABD Bölge Yargıcı Nicholas Garaufis onları reddetti
