Sudan’daki acımasız çatışmaya çözüm bulmayı amaçlayan ABD öncülüğündeki barış görüşmelerinin ilk günü Çarşamba günü Cenevre’de sona erdi; ülkedeki ordunun katılımı ve diğer savaşan tarafın katılımı belirsiz.
Görüşmeler, savaştan zarar görmüş ülkenin dünyanın en kötü insani krizlerinden biriyle karşı karşıya olduğu bir zamanda gerçekleşti. Ülkenin ordusu temsilci göndermedi ve diğer savaşan taraf olan Hızlı Destek Güçleri’nden delegelerin Çarşamba günkü oturuma katılmadığı görüldü.
Görüşmelere Suudi Arabistan, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri, Afrika Birliği ve Birleşmiş Milletler’den diplomatlar katıldı.
Kuzeydoğu Afrika ülkesi, geçen yıl nisan ayında ordu ile RSF arasındaki gerginliğin başkent Hartum’da açık çatışmaya dönüşmesi ve ardından ülke geneline yayılmasıyla kaosa sürüklenmişti.
ABD, İsviçre, Suudi Arabistan Krallığı, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri, Afrika Birliği ve Birleşmiş Milletler adına yapılan ortak açıklamada, “Sudan’a insani yardım erişimi ve düşmanlıkların durdurulması için yoğun diplomatik çabaların ilk gününde İsviçre’de yoğun bir şekilde çalışıyoruz” ifadeleri yer aldı.
Açıklama, ABD’nin Sudan Özel Temsilcisi Tom Perriello tarafından X’te, günün tartışmalarının fotoğraflarıyla birlikte yayınlandı. Fotoğraflarda hiçbir RSF temsilcisi görünmüyordu, ancak RSF Salı günü paramiliter gücün heyetinin İsviçre’ye ulaştığını söyledi.
RSF sözcüsü görüşmeler veya grubun heyetinin Çarşamba günkü oturumda hazır bulunması konusunda yorum yapmayı reddetti.
Hızlı Destek Kuvvetleri, 2019’daki halk ayaklanması sırasında devrilmeden önce ülkeyi otuz yıl boyunca yöneten eski Sudan Devlet Başkanı Ömer el Beşir tarafından oluşturulan Cancavid savaşçılarından oluşturuldu. Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından 2000’li yıllarda Darfur’daki çatışma sırasında soykırım ve diğer suçlardan aranıyor.
Bu arada yetkililer, ülke ordusunun müzakerelere katılması yönündeki çağrılarını sürdürdü.
BM Sözcü Yardımcısı Farhan Haq gazetecilere yaptığı açıklamada, “Elbette, görüşmelerin mümkün olduğunca başarılı olması için tüm tarafların katılımını isteriz.” dedi.
Ancak Sudan’ın askeri lideri General Abdel-Fattah Burhan, Salı günü RSF sivillerin evlerini ele geçirmeyi bırakana kadar ordunun ateşkes hakkında konuşmayacağını söyledi. RSF’yi “sahte bir şekilde barış iddiasında bulunmakla” suçladı ve hala savaş eylemleri gerçekleştiriyordu.
Burhan, ülkenin doğusunda katıldığı bir ordu mezuniyet töreninde Temmuz ayı sonlarında gerçekleşen ve beş kişinin ölümüne yol açan insansız hava aracı saldırısından sağ kurtulmuş ancak RSF saldırının sorumluluğunu üstlenmemişti.
Burham, Salı günü ulusal ordunun kuruluşunu anmak için yaptığı konuşmada, “İsyancı milisler evlerimizi, şehirlerimizi ve köylerimizi işgal edip kuşatırken barış olmaz,” dedi. “Yağmaladıkları ve sömürgeleştirdikleri şehir ve köylerden son milislerin çekilmesi ve çıkması olmadan düşmanlıkların sona ermesi mümkün değildir.”
Çatışma binlerce insanı öldürdü ve birçoğunu açlığa sürükledi. BM ve uluslararası hak gruplarına göre, vahşetleri arasında savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar teşkil eden toplu tecavüzler ve etnik olarak motive edilmiş cinayetler yer alıyor.
Sudan’daki savaş dünyanın en büyük yerinden edilme krizini yarattı. Uluslararası Göç Örgütü’ne göre, çatışmalar başladığından beri 10,7 milyondan fazla insan evlerini terk etmek zorunda kaldı. Bunlardan 2 milyondan fazlası komşu ülkelere kaçtı.
Geçtiğimiz ay, küresel uzmanlar Darfur’daki yerinden edilmiş insanlar için devasa bir kampta açlığın kıtlığa dönüştüğünü doğruladı. Ve Kıtlık İnceleme Komitesi’ndeki uzmanlar, Sudan nüfusunun yarısından fazlası olan yaklaşık 25,6 milyon insanın akut açlıkla karşı karşıya kalacağı konusunda uyardı.